Motyw śmierci w kulturze słowiańskiej

Abstract

W tej pracy zostały opisane słowiańskie obrzędy, rytuały i przekonania związane ze śmiercią. Towarzyszy temu również analiza tych zjawisk i próba "zobaczenia świata oczami" Słowian oraz dotychczasowe spojrzenie na śmierć i świat przez pryzmat tych przekonań. Motyw śmierci został tu potraktowany jako główny punkt odniesienia. Praca w dużej mierze skupia się na tradycjach terytorium Polski i Europy Wschodniej, ale także została podjęta próba przedstawienia i innych terytoriów narodów słowiańskich. Wiele uwagi w tej pracy również poświęca się rozdzieleniu, jakie wierzenia pochodzą z czasów wcześniejszych, kiedy powszechne były wierzenia pogańskie i jak one się zmieniły po przyjęciu chrześcijaństwa. Różnorodne słowiańskie wierzenia mają bardzo podobne motywy, a temat śmierci nie jest wyjątkiem. W zależności od przekonań zmieniała się nawet metoda pochówku, ale jedna rzecz zawsze pozostawała taka sama - śmierć była metamorfozą, a człowieka czekała nowa droga. Możemy również dowiedzieć się o stosunku do śmierci i zmarłych, oraz związanych z nimi nadziejami i o strachu. Możemy odróżnić kult przodków-dziadów. O strachu śmierci dużo może opowiedzieć duża liczba istot demonicznych, które tak czy inaczej są związane z "nieczystą" śmiercią, bądź to samobójstwem, czy interakcją z siłami zła za życia. Aby zapobiec temu by zmarli stali się sługami diabła albo bliscy chronili się przed tymi złymi duchami, wykonywano wiele rytuałów, zaczerpniętych zarówno z dawnych wierzeń pogańskich, tak i z nowszych chrześcijańskich.