Wpływ ekspresjonizmu niemieckiego na kino współczesne

Abstract

Ekspresjonizm to nurt zapoczątkowany w filmie niemieckim, podobnie jak w niemieckim malarstwie, poezji i teatrze. Kreował on przestrzeń światłem. Postacie, przedmioty i scenografia były przerysowane, a intensywne uczucia wyrażano przez działania i układ ciała. Ekspresjoniści zakładali polemikę z naturalizmem. Ich sztuka miała wyrażać nastroje i emocje, a nie naśladować rzeczywistość. Filmowy ekspresjonizm w swojej graficznej, niemal syntetycznej formie sprawia często wrażenie skrótu myślowego lub niedbałego celuloidowego szkicu. Jednak Lotte H. Eisner w swojej książce Ekran demoniczny twierdzi, iż: „Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że ekspresjonizm, posługujący się stylem telegraficznym, eksplodujący krótkimi zdaniami, gwałtownymi wykrzyknikami, uprościł skomplikowany sposób wyrażania się Niemców, jednak ta pozorna prostota jest myląca. Frazeologia ekspresjonistyczna kieruje się pragnieniem wzmocnienia „metafizycznego” rezonansu słów. Dlatego też żongluje wyrazami o znaczeniu niejasnym, układa słowa w ryzykowne zestawy, wymyśla mistyczne alegorie, wyzwolone spod reguł potocznej logiki i obfitujące w niejasne aluzje, z których wszakże niewiele zostaje, gdy tylko próbujemy je przetłumaczyć. Ów język, ciężki od symboli i metafor, jest wystarczająco zawiły, aby jedynie wtajemniczeni mogli przeniknąć jego sens. Jest to teren usiany pułapkami: trzeba znać hasła, by poruszać się po nim bezpiecznie”1. Celem mojej pracy jest wykazanie, że ekspresjonizm wpływał i ciągle wpływa na twórców kina światowego, pomimo że koniec nurtu przypada na lata dwudzieste XX wieku. W pierwszym rozdziale postaram się przytoczyć historię zjawiska. W kolejnych rozdziałach przedstawię charakterystykę nurtu oraz przypomnę twórców i ich najważniejsze dzieła. W rozdziale czwartym przybliżę najistotniejsze zagadnienia potrzebne do analizy, aby w rozdziale piątym przejść do omówienia wybranych przykładów z kina współczesnego.