Między Moskwą a Warszawą – awangarda rosyjska, jej wpływ i recepcja w polskim środowisku artystycznym okresu międzywojnia

Abstract

Tematem niniejszej pracy jest przedstawienie rozwoju awangardy w sztukach plastycznych Rosji, określenie ram czasowych jej występowania, wykazanie jej wpływu na sztukę Rzeczypospolitej okresu międzywojennego oraz zbadanie (jakościowo i ilościowo) punktów stycznych pomiędzy awangardową rosyjską a polską. Ponadto, opisuję recepcję oraz stanowisko krytyki poszczególnych polskich środowisk I czasopism artystycznych wobec ówczesnej sztuki rosyjskiej. W pierwszym rozdziale wprowadzam podstawową dla mojej pracy definicję awangardy artystycznej oraz zarysowuję ogólne tło historyczne dla jej rozwoju na kontynencie europejskim, poczynając od wieku XIX. W ramach wprowadzenia opisuję wybrane kierunki i tendencje awangardowe, których przytoczenie wydaje mi się niezbędne dla dalszego wywodu ze względu na ich wpływ na artystów rosyjskich. W rozdziale drugim przedstawiam ciąg uporządkowanych chronologicznie i jakościowo przemian zachodzących w sztuce rosyjskiej awangardy. Opisuję początki poszukiwań awangardowych w Rosji na przykładzie neoprymitywizmu, kubofuturyzmu oraz rajonizmułuczyzmu. Dalszą część rozdziału stanowi charakterystyka suprematyzmu i malarstwa bezprzedmiotowego. Wywód kończy opis konstruktywizmu wieńczącego okres awangardy rosyjskiej, której formuła poprzez rozłam wewnętrzny i odgórną politykę partyjną została wyczerpana, ustępując miejsca oficjalnie ogłoszonemu programowi socrealizmu. W rozdziale trzecim opisuję sytuację sztuki w Polsce w okresie międzywojnia oraz rozwój awangardowych kierunków artystycznych na tle wydarzeń historycznych. Przedstawiam założenia programowe poszczególnych ugrupowań, sylwetki wybranych artystów, ich prace oraz staram się określić miejsce sztuki w ówczesnym społeczeństwie polskim. W rozdziale czwartym przechodzę do analizy wpływu sztuki awangardy rosyjskiej na założenia programowe, artystyczne i formalne artystów polskich omawianego okresu. Dalszą część rozdziału stanowi opis recepcji oraz wypowiedzi krytyków na łamach czasopism, publikacji książkowych oraz w formie działalności artystycznej rosyjskiej awangardy. Zakończeniem pracy jest podsumowanie treści przywołanych w wywodzie naukowym.