Przez destrukcję do sztuki Ewolucja sztuki współczesnej na przykładzie nowojorskiego graffiti

Abstract

Celem niniejszej pracy dyplomowej jest pokazanie w jaki sposób przebiegła ewolucja graffiti jako ruchu społeczno-artystycznego zanim został on ostatecznie uznany za formę sztuki współczesnej. Analizy tego zjawiska dokonano na przykładzie fenomenu „nowojorskiej sztuki metra” jak często się określa współczesne graffiti z racji miejsca, z którego się wywodzi i gdzie burzliwie rozwijało się w latach 70. i 80. XX wieku. Graffiti jest od początku zjawiskiem niejednoznacznym w związku z niekonwencjonalnym miejscem prezentacji tej działalności twórczej - zazwyczaj na ścianach budynków oraz pociągach. Z tego powodu duża część społeczeństwa utożsamia się je z przejawami destrukcji, anarchii i łamaniem prawa, podczas gdy dla innych tego rodzaju twórczość stanowi sztukę. W poniższej pracy wykazano, że kryteria estetyczne jak również szereg swoistych cech charakteryzujących graffiti w pełni uzasadniają twierdzenie, że graffiti jest formą sztuki współczesnej, a fakt, że często wiąże się z nielegalnym zawłaszczaniem przestrzeni publicznej czy prywatnej w żaden sposób g nie dyskwalifikuje. W rozdziale I pt. Od taga do masterpiece przedstawiono genezę pojęcia graffiti. Omówiono też istotę kontrowersyjności tej ekspresji twórczej wynikającą z negatywnych i pozytywnych skutków które ze sobą niesie, i jej wpływ na definicje tego terminu. Szczegółowo przeanalizowano rozwój i transformację form charakterystycznych dla nowojorskiego graffiti - od prostych tagów, przez nieco bardziej złożone throw-ups, aż po kompleksowe formy typu masterpiece oraz techniki prezentacji na pociągach. Opisano również przeobrażenia, które dokonały się w stylach pisma oraz ich kluczowe znaczenie dla wyodrębnienia się m.in. bubble i Wildstyle. Zagadnienia te zostały zaprezentowane na tle złożonej sytuacji społecznopolitycznej oraz głębokiego kryzysu z którym zmagało się miasto Nowy Jork w latach 60. i 70. Z kolei rozdzial II zatytułowany Walka z plagą omawia ekspansję graffiti, które przeniosło się z murów miasta na wagony w połowie lat 70., opanowując niemal cały system nowojorskiego metra i jego okolice. Pociągi stały się miejscem prezentacji twórczości artystycznej writerów, gdzie toczyli tzw. wojny stylów o miano „króla”. Dla wielu mieszkańców zalewające Nowy Jork graffiti stało się synonimem chaosu i szerzącego się bezprawia. Aktywna działalność writerów spotkała się z gwałtowna reakcją ze strony władz, które uczyniły walkę z plagą swoim priorytetem. Podjęto szereg represyjnych działań oraz wdrożono system chemicznego czyszczenia wagonów znany jako The Buff, co doprowadziło do zniknięcia graffiti z metra. W latach 70-80 podejmowano liczne próby włączenia graffiti do głównego nurtu sztuki. Rozdział III zatytułowany graffiti jako sztuka współczesna ukazuje okoliczności, w których artystyczne elity otworzyły się na ten rewolucyjny w swej naturze nurt i uznały go za formę sztuki. Obrazuje też rolę jaką w tym procesie odegrał Hugo Martines wraz ze stworzoną przez siebie formacją United Graffiti Artists. Wskazano na związki graffiti z kulturą hip hopu i wzajemne przenikanie się tych dwóch zjawisk wykreowane głównie przez media. Z racji braku uznawanej definicji sztuki bardzo trudno jest sprecyzować czym właściwie jest sztuka, okazuje się, że sztuka współczesna może być niemalże wszystkim. W podrozdziale pt. Dlaczego graffiti jest sztuką, w oparciu o obowiązujące w sztuce kryteria estetyczne jak również inne swoiste cechy sztuki które można odnaleźć w graffiti (wyróżnione przez Władysława Tatarkiewicza1) tj. m.in.: zdolność wytwarzania piękna, nadawania kształtu przedmiotom oraz wywoływania głębokich emocji. Udowodniono, że niektóre formy graffiti zdecydowanie należą do kanonu sztuki współczesnej i stanowią unikalny rodzaj artystycznej ekspresji.