Fantazja i rzeczywistość w twórczości Francisco Goi (1746-1828)

Abstract

Celem mojej pracy będzie udowodnienie słuszności tezy, że Francisco Goya y Lucientes jest jednym z ojców nowoczesnej sztuki. Posłużę się pracami z dwóch kategorii - fantastycznymi, onirycznymi przedstawieniami z zakresu mistycyzmu i religii, o niepokojącym i budzącym lęk charakterze, oraz osadzonymi mocno w rzeczywistości, reporterskimi przedstawieniami koszmaru wojny i okrucieństwa obecnego w naturze człowieka. Są to kategorie luźno nakreślone i nieuniknione jest ich wzajemne przenikanie się w niniejszym opracowaniu. W pierwszym rozdziale omówiłam wybrane prace Goi o tematyce fantastycznej. By stworzyć fundament dla tych rozważań, przyjrzę się charakterystycznym cechom dzieł z zakresu szeroko pojętej fantastyki (m. in. zjawom, czarom, brzydocie) i wykażę ich obecności w sztuce Goi. Omawiając przedstawienia owych koszmarów - sennych wizji, czarownic i diabłów - zastanowię się nad ich mniej oczywistym znaczeniem, wykraczającym poza to, co zobrazowane. Rozdział drugi dotyczy obrazów i rycin przedstawiających wydarzenia historyczne, przede wszystkim z okresu inwazji Napoleona. Francisco Goya był wnikliwym obserwatorem rzeczywistości i ta tematyka często pojawiała się w jego sztuce. Przyjrzę się stosowanymi przez niego środkom zwielokrotniającym nastrój lęku i grozy. W tym rozdziale postaram się udowodnić, że jego oświeceniowe inklinacje nadały omawianym pracom rys reporterski, znacząco tym samym wykraczając poza epokę, w której tworzył. Wykażę także obecność elementów fantastycznych w realistycznych dziełach Goi, gdzie stapiając się z historyzmem i realizmem, potęgują efekt oddziaływania na odbiorcę. Swoje rozważania podsumuję ujawnieniem celu, jaki moim zdaniem przyświecał malarzowi podczas jego pracy, a mianowicie rzetelnemu pokazywaniu prawdy. To jej obecność łączy świat fantazji ze światem rzeczywistym i nadaje twórczości Francisco Goi tej wyrazistości, która wraz z upływem czasu nie blednie, a wręcz zyskuje na sile.