Ceramika unikatowa na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku

Abstract

Pierwszy rozdział części teoretycznej skupia się na przedstawieniu kategorii jaką jest ceramika, z czego i jak powstaje. Opisane zostało również szerokie zastosowanie ceramiki, którą można spotkać w transporcie, przemyśle, hutnictwie, budownictwie czy medycynie oraz najistotniejsze właściwości ceramiki, do których zaliczyć można odporność na ścieranie i działanie czynników chemicznych, ognioodporność czy właściwości izolacyjne. Mianem ceramiki można określić szeroką gamę wyrobów fajansowych, kamionkowych, powstających z gliny porowatej czy porcelany – jest to kategoryzacja gatunkowa, oparta na surowcu. Pojęcie jest więc dość pojemne, a wyroby można kategoryzować również ze względu na przeznaczenie. W tym rozdziale przedstawione zostały informacje na temat technologii wyrabiania ceramiki, czyli przygotowania materiału, wybranych technologii dekorowania naczyń ceramicznych oraz podstawowe wytyczne dotyczące wypalania produktów porcelanowych. Największą uwagę poświęcono dekorowaniu, bowiem jest to jeden z najistotniejszych etapów wyrabiania ceramiki, a gama metod zdobienia jest dość szeroka. Dekorowanie naczyń może odbywać się na różnych etapach produkcji, a poszczególne metody można ze sobą łączyć. To właśnie dekoracje pozwalają zmienić naczynia w dzieła sztuki. W drugim rozdziale opisano historyczne dzieje, najważniejszych zdaniem autorki, wytwórni ceramiki na ziemiach polskich od XVIII wieku. Część z nich funkcjonuje do dziś, a ich historie skrywają wiele ciekawych wątków. Polska ceramika charakteryzuje się długą i niezwykle bogatą historią, której echa widać nawet w produktach dzisiejszych twórców. Nie bez znaczenia jest fakt, iż ceramiczne wyroby z polskich manufaktur znane były również poza krajem, a nawet na innych kontynentach. W tej części pracy można przeczytać o historycznych dziejach manufaktur w Korcu, Tomaszowie, Baranówce, Ćmielowie czy Bolesławcu. Opisano też działalność manufaktur Kristoff i Geische. Wymienione zakłady były jednymi z największych i najważniejszych manufaktur funkcjonujących na polskich ziemiach, o różnych rodowodach – częściowo zakładanych przez ówczesnych przedsiębiorców z chęci zysku, a częściowo tworzonych na polecenie króla. Rozdział trzeci skupia się na produktach powstałych w opisanych w poprzednim rozdziale manufakturach. Na podstawie opisów książkowych oraz zdjęć naczyń i innych wyrobów ceramicznych przeanalizowano i opisano produkty i motywy zdobień powstające w polskich fabrykach na przestrzeni wielu lat działalności. Wraz z upływającym czasem zmieniały się gusta i potrzeby konsumentów, co znajdowało odbicie w produkowanych naczyniach i sposobach dekoracji. Czwarty rozdział to opis współcześnie działających, polskich manufaktur ceramicznych i ich wyrobów. Są to zakłady działające w mniejszej skali niż fabryki opisane w drugim rozdziale – czasami pracuje w nich po kilka osób (łącznie z założycielami). Pomimo mniejszej skali, nowoczesne manufaktury nie ustępują jakością czy oryginalnością projektów, a jednocześnie potrafią inspirować się wyrobami starych fabryk. Kontynuują tradycje produkowania wyrobów o wysokiej jakości i ciekawych projektach, które tak jak kiedyś, dostrzegane są poza granicami Polski. Praca zakończona jest porównaniem i wskazaniem różnic w ceramice artystycznej na przestrzeni kilku wieków. Porównano zmiany jakie zaszły pomiędzy wyrobami z najważniejszych polskich fabryk z poprzednich wieków i produkty z współczesnych manufaktur. Autorka skupiła się na porównaniu i przyczynach zmian w kształtach i motywach dekorowania ceramiki artystycznej