„Kerunki w sztuce abstrakcyjnej i ich oddziaływanie na współczesność”

Abstract

Sztuka jest nieodzownym elementem w życiu człowieka. Towarzyszy nam od paleolitu przez dokładnie każdą znaną cywilizację – w różnych miejscach globu i w różnym czasie. Truizmem będzie stwierdzenie, że sztuka jest jednym z najistotniejszych elementów kultury, wręcz jednym z jej filarów. Znajomość, choćby pobieżna, sztuki tworzonej w ramach danego kręgu kulturowego, pozwala lepiej poznać i zrozumieć daną kulturę, lepiej się w niej poruszać. Znajomość sztuki czy też wrażliwość na nią będzie nam przydatna nie tylko do tego, by lepiej poruszać się w kulturowej rzeczywistości. Sztuka spełnia bowiem znacznie więcej funkcji. Może ona mieć walor estetyczny (wywoływać przyjemne przeżycia estetyczne), komunikacyjny (być drogą porozumienia twórcy z odbiorcą), poznawczy (poprzez poznawanie dzieła, poznajemy też stojącą za nim historię i świat z czasów, kiedy to dzieło stworzono), intelektualny (dzieło czy utwór jest źródłem bodźców, których percepcja aktywizuje nasz umysł i rozwija go), wychowawczy i etyczny (być nośnikiem cennych wartości i postaw, uczyć, skłaniać do refleksji i zmiany), metafizyczny (wywoływać uczucia wiążące się z duchowością czy religijnością), emocjonalny (poruszać emocje widza, wywołując w nim bardzo różne stany emocjonalne, przyjemne i przykre), terapeutyczny (sprzyjać naszemu dobrostanowi i zdrowiu psychicznemu), integracyjny (łączyć pewne grupy społeczne czy etniczne, pomagając im budować wspólną tożsamość kulturową), rozrywkowy (być źródłem rozrywki, odprężać, umilać czas) czy użytkowy (atrakcyjne wzornictwo użytkowe, tzw. design, oraz architektura to sztuka, której doświadczamy najczęściej i najbardziej bezpośrednio w codziennym życiu). Wyniki badań nad mózgiem człowieka pozwalają wnioskować, że kontakt ze sztuką sprzyja rozwojowi naszych zdolności poznawczych, i to nie tylko kreatywności – co może wydawać się oczywiste – ale również pamięci oraz operacji skojarzeniowych. Kreatywność można rozwijać poprzez tworzenie dzieł sztuki, ale, jak się okazuje, również przez obcowanie z nimi. W eksperymentach naukowych udowodniono, że zwłaszcza te dzieła (w tym wypadku – obrazy), które przedstawiają jakieś złamanie schematu (np. na ciemnozielonym tle umieszczone są w rzędach jasnozielone trójkąty; tylko jeden z nich jest żółty), mogą pobudzać naszą kreatywność do tego stopnia, że pracując w pokoju z takim obrazem na ścianie, będziemy wyraźnie bardziej twórczy niż ktoś, kto takiego obrazu nie ma. Obszary mózgu aktywizują się, gdy patrzymy na pejzaż, portret czy abstrakcję. A aktywizacja mózgu oznacza jego „ćwiczenie” i w efekcie – rozwój. Wniosek z tego jest taki, że z im większą różnorodnością sztuki mamy do czynienia, tym bardziej wszechstronnie rozwija się nasz mózg. W teorię tę doskonale wpisuje się analizowana przeze mnie sztuka abstrakcyjna. W swojej pracy analizowałem przede wszystkim różne nurty wpisujące się w szeroko pojętą sztukę abstrakcyjną. Skupiłem się na samym momencie powstania sztuki, jak również na opisie poszczególnych szkół artystycznych i ich przedstawicieli. Praca wzbogacona jest licznym fotografiami przykładowych dzieł malarskich należących do nurtu abstrakcyjnego