Kultura Japonii – Monolit czy Patchwork?

Abstract

Napisana przeze mnie praca traktuje o problemie poszukiwania tożsamości przez Japończyków i kłopotach związanych z jej definiowaniem. Gdy przemiany światowe zmusiły Japonię do wzmożonych kontaktów z kulturą zachodnią zaczęto modernizować kraj i przeprowadzać tak zwaną „westernizację”. Początkowo patrzono z podziwem na te cechy zachodnich mocarstw jakimi był imperializm i kolonializm. Japonia postanowiła upodobnić się do Zachodu, w stosunku do którego miała poczucie niższości i weszła na drogę kolonializmu starając się podbić kraje sąsiednie i zbudować swoje imperium. Druga Wojna Światowa i porażka Japonii doprowadziła do załamania tego modelu. Amerykańska okupacja miała niszczący wpływ na dotychczasową japońską mentalność i wiarę w imperializm oraz zjednoczenie pod sztandarem cesarza jako boskiego potomka Japończycy zaczęli przeżywać kryzys tożsamościowy. W odpowiedzi na nowe potrzeby powstał nurt myślowy jakim był nihonjinron czyli teorie na temat japońskości. Nihinjinron starał się opisać czym jest Japonia, japońska kultura i kim jest Japończyk. Autorzy piszący w tym duch jednak w niedoskonały sposób generalizująco patrzyli na rzeczywistość, kreując obraz nierealny, wyidealizowany. Opisywana w pracach z gatunku nihonjinron Japonia miała być jednorodna, spójna, nierozwarstwiona społecznie, wszyscy Japończycy mieli wyznawać podobne wartości i żyć w ujednolicony sposób. Badania antropologiczne wykazały rozbieżność takich teorii z rzeczywistością i ukazały szeroki rozwarstwienie klasowe, różnice w kulturze wielkich miast a prowincji. Do głosu doszły też obecne w Japonii mniejszości społeczne i narodowe, których obecność pomijano i starano się bagatelizować lub nie zauważać.