Projekt wnętrza kaplicy pw. św. Franiszka z Asyżu przy domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku w Kaszewicach.

Abstract

Domy pomocy społecznej to całodobowe placówki świadczące usługi bytowe, wspomagające, opiekuńcze i edukacyjne osobom potrzebującym. Rozróżniamy podział na domy pomocy dla osób w podeszłym wieku, chorych psychicznie i somatycznie, osób intelektualnie niepełnosprawnych, osób niepełnosprawnych fizycznie oraz osób uzależnionych od alkoholu. Ośrodki te mogą być prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, Kościół katolicki lub inne związki wyznaniowe, fundacje i stowarzyszenia, pozostałe osoby prawne oraz osoby fizyczne. W Polsce funkcjonują 574 domy pomocy społecznej1, z czego znaczna większość przeznaczona jest dla osób w podeszłym wieku. Budynki przeznacza się dla osób, które nie są zdolne do samodzielnego życia i funkcjonowania w miejscu swojego zamieszkania (na przykład ze względu na swój wiek, sytuację rodzinną, materialną lub mieszkaniową). Szacuje się, że ponad połowa mieszkańców tychże placówek to osoby powyżej 61 roku życia. Istotne jest zapewnienie im godnego bytu, a także rozwoju intelektualnego i fizycznego. Od ośrodków pomocy wymaga się, aby zapewniały one wysokiej jakości opiekę lekarską, wsparcie, potrzeby szacunku, uznania i przynależności, a także rehabil-itację oraz aktywizację. Z tego względu przy tego typu placówkach buduje się sale spor-towe oraz rehabilitacyjne, pływalnie, kluby spotkaniowe, a także kaplice zapewniające rozwój duchowy pensjonariuszy. Według danych, większość polskich ośrodków pomocy osobom starszym prowadzona jest przez zgromadzenia zakonne lub miejscowe parafie. Z uwagi na ograniczoną sprawność fizyczną osób starczych i potrzebę duchowej opieki i wsparcia duszpasterskiego, nierzadko przy domach seniora buduje się kaplice. Kaplica (łac. cappa) to w kulturze chrześcijańskiej niewielki budynek służący celom religijnym. Może to być budowla wolnostojąca, bądź włączona w obręb większego obiektu architektonicznego. Kaplicą nazywamy również wydzieloną boczną część kościoła służącą do odprawiania nabożeństw, gdzie często umiejscowiony jest ołtarz. Kaplica, jako miejsce kultu Boga przeznaczone jest dla pożytku danej wspólnoty, bądź grupy wiernych za zgodą biskupa ordynariusza diecezji.2 Zgodnie z prawem, w miejscu tym dozwalane jest wykonywanie wszystkich czynności świętych, z wyjątkiem tych, których zabranie prawo, przepisy liturgiczne lub rozporządzenie ordynariusza miejsca.3 W postanowieniach Soboru Watykańskiego II, który odbywał się w latach 1962-1965, zostało ustalonych wiele założeń oraz idei, którymi należy kierować się przy projektowaniu strefy sacrum, lecz nie zostały sprecyzowane konkretne formy oraz rozwiązania architektoniczne, definiujące pracę projektantów. Stąd też w dzisiejszych świątyniach łatwo zauważyć dużą swobodę w projektowaniu oraz pluralizm form. Brak jednolitej stylistyki i wzorców jest zatem przedmiotem szerokiej dyskusji nad tym, jak powinno się projektować budynki sakralne. Wprowadzenie różnego rodzaju novum budzi często zniesmaczenie. Jednak jak twierdzi Maciej Gutowski: „Sakralny charakter nie może być odbiciem ducha epok minionych, ale powinien odzwierciedlać specyfikę naszej trudnej współczesności”4. Ks. Henryk Nadrowski zauważa, że jednym z zagrożeń dotyczących koncepcji i percepcji sacrum jest „swoisty manicheizm, który próbuje negować i odrzucać wszelki postęp i rozwój form, jak i nowych środków wyrazu przestrzennego, plastycznego, kolorystycznego, wokalnego, czy muzycznego. Konsekwencją tegoż jest a priori swego rodzaju blokada wobec jakiejkolwiek nowoczesności i zabarykadowanie się jedynie w historyzmie, a nawet archeologiźmie koncepcji przestrzeni kościelnych oraz jedynie jej muzealnej roli”5. Tematem pracy jest aranżacja wnętrza kaplicy pw. Świetego Franiszka z Asyżu przy Domu Seniora „Pomocna Dłoń” w Kaszewicach. Wybór tematu wynika z zainteres-owania tematyką sakralną i poczuciem niesienia misji poprzez projektowanie wnętrz sakralnych. Głównym celem pracy jest kreacja przestrzeni idącej z duchem czasu, spełniającej założenia sfery sacrum, jak i wymagania docelowej grupy wiernych tj. osób star-szych i niepełnosprawnych, przebywających w świątyni na co dzień. Stąd też ważna jest aranżacja przestrzeni, która będzie sprzyjała kontemplacji i wyciszeniu oraz stworzenie wizualnie ciepłego wnętrza, w którym można wyczuć obecność Boga, unikając przy tym uczucia oziębłości i zbytniej surowości. W rozdziale 1. opisano lokalizację istniejącego już ośrodka pomocy społecznej „Pomocna Dłoń”, wskazano jego funkcje oraz rozkład i przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń całego budynku. W rozdziale 2. pokazano na jakie aspekty należy zwrócić uwagę podczas projektowania współczesnych świątyń oraz jak wykreować atmosferę sacrum, a także przeanalizowano jak dostosować budynek do potrzeb pensjonariuszy, którzy będą korzystać z kaplicy. W rozdziale 3. Przedstawiony został stan istniejący świątyni, zakres wykonywanych prac budowlanych, rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe oraz wykaz projektowanych pomieszczeń i ich powierzchnię. Dodatkowo w rozdziale 3. opisany został plan oświetlenia kaplicy, wyposażenie wnętrz oraz kolorystykę wykorzystaną do kreacji wnętrza kaplicy. Ostatni rozdział 4. dotyczy opisu aneksu projektowego – kropielnicy.