Schematy kompozycji wybranych filmów animowanych Studia Ghibli - analiza w oparciu o teorię mitu Josepha Campbella.

Abstract

Idąc tropem przyczynowo - skutkowym możemy zadać sobie pytanie: „co było pierwsze? Opowieść czy język?”. Pierwsza myśl, która się nam nasuwa to „język” a dopiero później „opowieść”. A co jeśli nie musimy się nad tym zastanawiać? Co jeśli te dwa pojęcia powstały jednocześnie i możemy je ze sobą utożsamiać? Używając języka tworzymy opowieść. Sama istota języka jest opowieścią, opisem, przekazem naszej myśli czy dokładnie określonego zjawiska. Opowieść i język są tak samo stare. Ludzie od zawsze przekazywali sobie opowieści. Teraz nazywamy te przekazy mitami, legendami lub baśniami. Bez względu na różnice w strukturach tych wielu form możemy stwierdzić, że miały one nieść ze sobą wyjaśnienie pewnych zjawisk i wskazywać nam właściwą drogę. Dzięki nim mieliśmy wiedzieć jak żyć i jak zmagać się codziennością. Pojęcie mitu jest przedmiotem badań wielu uczonych. Na przestrzeni lat powstawały co rusz to nowe definicje lub stare ulegały przekształceniom. Każda wielka idea filozoficzna miała swój udział w badaniach a tym samym w tworzeniu pojęcia mitu. Jednakże wielowymiarowość i wieloznaczność owego pojęcia sprawia nauce i literaturze niemały problem w skonstruowaniu uniwersalnej i powszechnie obowiązującej definicji. W połowie XX wieku słynny mitoznawca, religioznawca i antropolog kultury Joseph Campbell dokonał przełomu w badaniach nad mitem. W swym bezprecedensowym dziele „Bohater o tysiącu twarzy” Campbell dokonuje analizy i porównania wielu mitów z różnych kultur, co pozwala mu odnaleźć wspólny mianownik w mitach czym jednocześnie odświeżył dotychczasowe spojrzenie na mitologie i zjawisko mitu w nauce. Jego badania miały niezwykły wpływ na naukę ale również na twórczość wielu artystów. Poniższa praca ma za zadanie udowodnienie wobec tego, iż owy wspólny mianownik mitów występuje w różnych dziełach i jednocześnie mając swój wpływ na twórczość wielu artystów może przybierając różne formy. Aby dowieść słuszności tezy, wybór utworów do analizy za pomocą narzędzi stworzonych przez Campbella padł na japońskie animacje pełnometrażowe. Aby można było bardziej przybliżyć możliwości w interpretacji wyróżnione zostały bajki wyreżyserowane przez Hayao Miyazakiego i wyprodukowane przez Studio Ghibli. Badania zostały dokonane w oparciu o dwie animacje, które z żaden sposób nie nawiązują do mitów lub jakiejkolwiek mitologii jak i również nie są ze sobą w żaden sposób powiązane fabularnie. Animacje zostały podzielone na dane elementy jak czyni to Campbell, z taka różnicą, iż wszystkie podpunkty nie zostały omówione w pojedynczej bajce. Analizy nawzajem się uzupełniają aby można było ukazać uniwersalność powyższego pojęcia. Pierwszy rozdział zawiera teoretyczne rozważania nad ogólnym pojęciem mitu jak i przybliża spostrzeżenia i odkrycia Campbella, a także możliwość ich wykorzystania w różnych twórczościach. W drugim rozdziale na przykładzie animacji Sen to Chihiro to Kamikakushi (Spirited Away: Wkrainie bogów) ukazana jest uniwersalna i archetypowa podróż bohatera. Natomiast w trzecim rozdziale za pomocą „Mononoke Hime” możemy się zaznajomić z symboliką, która występuje w ponadczasowym micie Campbella. Poparciem powyższej tezy będzie wykazanie podobieństw i zgodności między podanymi tytułami a założeniami wykreowanymi przez Jasepha Campbella.