Etnocentryzm i jego wpływ na gospodarkę Japonii po roku 1980

Abstract

Nie da się zignorować faktu, że dwudziesty pierwszy wiek jest erą coraz szybciej zachodzących zmian technologicznych i postępującej globalizacji obejmującej cały świat. Coraz gwałtowniej rozwijająca się technologia towarzysząca zmianom społecznym w krajach, które próbują się do niej jak najszybciej dostosować wpływa nie tylko na aspekty społeczne czy kulturowe, ale również i ekonomiczne. Gwałtowne przemiany gospodarcze, które miały miejsce w Japonii po zakończeniu drugiej Wojny Światowej w 1945 roku, pociągnęły za sobą daleko idące konsekwencje. Począwszy od skomplikowania się stosunków z innymi narodami, poprzez szybki rozwój gospodarki, czyniący z Japonii potęgę na skalę światową, aż do przemian w społeczeństwie, takich jak aktywny udział kobiet w środowisku pracowniczym, czy reforma edukacji – Japonia powoli zmieniała swoje oblicze. Jednakże, kraj ten do dziś wydawać się może krajem wyjątkowo zamkniętym porównując społeczeństwo Japońskie szeregiem światowym państw XXI wieku. Mimo tendencji do otwierania się na inne narody, Japonia wciąż pozostaje krajem o jednym z najbardziej zamkniętych na świat społeczeństw. Pomimo tego, zdołała ona w pewnym momencie w historii zaistnieć jako potęga gospodarcza, wpływając na trendy rynkowe i finansowe w skali globalnej. Zjawisko to, postrzegane przez wielu uczestników zglobalizowanego świata jako pewnego rodzaju paradoks, zwróciło moją uwagę. Dlaczego Japonia dążąc do rozwoju i industrializacji przejawiała etnocentryzm na wielu społecznych i ekonomicznych płaszczyznach? Czy przyczyniło się to w jakikolwiek sposób do obecnej sytuacji gospodarczej tego kraju, skutkując okresowym paraliżem gospodarki? Czy może wręcz przeciwnie – pomogło jej rozwinąć się do pozycji potentata w wielu dziedzinach gospodarczych? Postaram się udzielić odpowiedzi na te pytania w niniejszej pracy. Praca ma dwa główne cele. Po pierwsze – zbadanie w jaki sposób etnocentryzm społeczeństwa japońskiego przejawia się w gospodarce, oraz po drugie – określenie o ile wpływa to zarówno pozytywnie jak i negatywnie na sytuację gospodarczą, z którą mamy do czynienia od 1980 roku, określaną czasami jako impas. W pierwszym rozdziale pracy punktem wyjścia będzie definicja etnocentryzmu według polskiego socjologa, Piotra Sztompki. W dalszej części naszkicuję gospodarcze dzieje Japonii już po zakończeniu drugiej Wojny Światowej, aż do śmierci cesarza Hirohito (1988). Nie można bowiem mówić o dzisiejszej gospodarce bez wcześniejszego wglądu w jej przebieg historyczny. Następnie, opierając się materiałach źródłowych zostaną opisane sposoby walki nowoczesnej Japonii z długotrwałą stagnacją, z dużym naciskiem na zabiegi zachęcające do wspierania lokalnej gospodarki, oraz sposobu w jaki społeczeństwo reaguje na próby przystosowania się do zglobalizowanego świata. W części trzeciej przeprowadzę analizę sposobów walki z kryzysem oraz podejmę próbę ukazania mojej tezy – jak, kiedy i dlaczego konkretne zabiegi i zachowania społeczne mogą przyczyniać się do stagnacji gospodarczej jak i zarówno jej pomóc. Jakie metody gospodarcze używane w celu walki z kryzysem przejawiają objawy etnocentryzmu? Jak przejawiają się zachowania etnocentryczne w gospodarce? Podsumowując, w niniejszej pracy postaram się dowieść, że pomimo problemów ekonomicznych z którymi boryka się Japonia stopień etnocentryzmu społeczeństwa wciąż pozostaje na dosyć wysokim poziomie, co wpływa znacząco na aspekty gospodarcze, przyczyniając się do kontynuującej się stagnacji na wielu płaszczyznach rynkowych jak i polepszając jej stan. Postaram się klarownie ukazać w jakich dziedzinach gospodarczych etnocentryzm ma negatywne oddziaływanie, a w jakich pozytywne.